Sigortasız İşçi Kazasında SGK Yanında
Sigorta kapsamı konusunda yapılan uygulama, iş kazası geçiren çalışanların kaza anında SGK tarafından re’sen sigortalı sayılmasıyla başlar. Bu süreç, çalışanın haklarının güvence altına alınması için atılan ilk adımdır. İnceleme tamamlandığında kazadan önce fiilen çalışılan tüm süreler sisteme kaydedilir ve haklar eksiksiz olarak tesis edilir.
İdari süreç ve denetimler kapsamında sigortasız iş kazalarında sosyal güvenlik denetmenleri ve müfettişler, çalışılan süre, ücret ve kazanın oluş şekli gibi unsurları ayrıntılı biçimde inceler. Tanık ifadeleri, işyeri kayıtları ve kamera görüntüleriyle hem iş kazası hukuken tanınır hem de sosyal güvenlik işlemleri başlatılır.
Kazaya bağlı ödemeler ölümle sonuçlanan olaylarda hak sahiplerine ölüm geliri ve koşullara göre ölüm aylığı sağlanır; gelir ve aylık hak kazanımı aynı anda söz konusu olduğunda yüksek olan ödenir, diğer durumda ise ailenin yarısına kadar ödeme yapılır. Cenaze yardımı da verilir. SGK, yapılan ödemeleri kusurlu işverene rücu eder ve kamu zararını tazmin eder.
Uluslararası karşılaştırmalar arasında Türkiye’nin modeli öne çıkar. ABD ve İngiltere gibi ülkelerde iş kazası ödemeleri genellikle özel sigortalar veya işveren birliklerine bağlıdır; poliçe yaptırılmadığında çalışanlar hak kaybı yaşayabilir ve tazminat için uzun süreçler gerekebilir. Türkiye’de ise sigortasız dahi sigorta kapsamına alınarak doğrudan gelir güvencesi sağlanır.
Uzman görüşününlere göre, “SGK sadece bir gün sigorta gösteriyor” eleştirisi teknik işleyişin yanlış anlaşılmasından doğmaktadır. Re’sen tescil işlemi, hakların devreye girmesi için atılan ilk kayıt niteliğindedir ve tüm çalışma süreleri geriye dönük olarak sisteme işlenir. Uygulamanın özünde işçinin mağduriyetini azaltmak ve aileyi korumak vardır.
